Nu het vaccineren van start gaat krijgt de ondernemingsraad vragen. Vragen van de bestuurder en vragen van de collega’s. Mag de werkgever het vaccineren verplicht stellen en wat te doen als een deel van de collega’s weigert? In deze blog lees je meer over de wettelijke grenzen en praktische tips voor je ondernemingsraad. Let op de sociale druk bij weerstand tegen de prik, want de werkgever staat met lege handen. De prik ligt gevoeliger dan je denkt. Je OR kan een waardevolle rol pakken. Hoe? Dat lees je in deze blog van Maatschap voor Medezeggenschap.
Vaccineren en de rol van de ondernemingsraad
De meeste bestuurders willen graag met de OR willen afstemmen hoe het vaccineren het beste kan plaatsvinden. Want het al dan niet vaccineren is ingrijpend en draagvlak is cruciaal. De sociale druk om je te laten vaccineren is groot. Durven collega’s te weigeren? Hoe zorg je voor daadwerkelijk draagvlak? Hoor je alle geluiden? Dit kan de OR perfect organiseren via een online dialoog met alle partijen in je organisatie. Hierover straks meer. Eerst is het goed om te weten dat de OR diverse formele bevoegdheden heeft.
Wat staat er in de diverse wetten?
Allereerst heeft de OR heeft instemmingsrecht via WOR 27 lid 1d. Het valt namelijk onder een regeling op het gebied van de arbeidsomstandigheden, het ziekteverzuim of het reïntegratiebeleid.
Een werkgever mag werknemers niet verplichten zich te laten vaccineren. Dit is in strijd met het (mensen-)recht op lichamelijke integriteit. Lichamelijke integriteit betekent dat iedereen zelf beslist wat er wel of niet met het eigen lichaam gebeurt, wie het aanraakt of welke handelingen worden uitgevoerd.
Daarnaast raakt het vaccineren en de communicatie hierover ook de privacy. Download (zonder e-mail adres achter te hoeven laten…:) Privacy checklist voor je ondernemingsraad. Een werkgever mag ook niet bij een werknemer informeren of hij ingeënt is. Dit is in strijd met het recht op privacy. Een inenting is een medisch gegeven. In de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) zijn medische gegevens aangemerkt als ‘bijzondere persoonsgegevens’. Dat betekent dat er een wettelijke grondslag moet zijn om die gegevens te mogen verwerken. Voor werkgevers is er geen wettelijke grondslag voor die verwerking. Een bedrijfsarts mag wel vragen of een medewerker is ingeënt, maar deze informatie mag weer niet gedeeld worden (op persoonsniveau) naar de werkgever. Dus veel instrumenten heeft de werkgever niet.
Van wet naar praktijk
Als het om vaccineren gaat heeft de ondernemingsraad een formele positie om invloed te hebben. Toch is het niet makkelijk om een eenduidige visie te vormen. Ook al mag het wettelijk gezien niet om de vaccinatie verplicht te stellen, de druk op collega’s kan best hoog zijn. Uit de cijfers blijkt dat de vaccinatiebereidheid in de zorg zo rond de 70% ligt. Er is dus aanzienlijke weerstand tegen prik (Parool, 21 december 2020).
Onzichtbare weerstand is een dilemma
Ook een kleine weerstand tegen de vaccinatie is een groot dilemma voor organisaties. Hoe meer medewerkers zich laten vaccineren des te groter de kans dat Covid buiten de deur van de zorgorganisatie blijft. Maar het verplicht stellen mag niet. Hoewel er al in 2015 een rapport verscheen van de Gezondheidsraad waarin 4 criteria staan wanneer vaccinatie van de medewerker verlangd kan worden.
Bovendien zijn er best veel twijfelaars die denken: ik laat me alleen vaccineren als alle andere collega’s in mijn team dit ook doen. Zo ontstaat er sociale druk tussen collega’s. Een kenmerk van toenemende sociale druk is dat afwijkende meningen minder gedeeld worden. Dan hoor je de geluiden wellicht niet, maar de weerstand is er wel degelijk. Aangezien vaccinatie niet verplicht is weet je als OR en organisatie nog niet waar je aan toe bent. Hoe veilig is de werkomgeving feitelijk??
Kortom er is een grote noodzaak om vooraf goed na te denken over het vaccinatiebeleid, het draagvlak, de gevolgen daarna etc. Daar zit de toegevoegde waarde voor je OR.
Vaccineren vraagt om visie van ondernemingsraad
Vooral OR’s uit de zorg zijn al druk bezig met het onderwerp. Maar uiteindelijk zullen alle OR’s in alle sectoren voor de vraag komen te staan: Waar moeten we op letten? Hieronder lees je de belangrijkste tips van Maatschap voor Medezeggenschap. Kom je er niet uit? Je kan altijd kosteloos een vraag stellen. Contact
- Maak tijdig afspraken over het traject van de instemmingsaanvraag.
- Overweeg een raadpleging onder collega’s voor of liever nog een gezamenlijke dialoog met alle relevante groepen in je organisatie (zie onderaan deze blog).
- Begin alvast met het vormen van je eigen OR-visie. Hierbij hoef je niet te kiezen of je voor of tegen vaccineren bent als ondernemingsraad. Het gaat er vooral om dat je zorgt dat het dilemma besproken wordt. In essentie komt dit neer op het waarborgen van keuzevrijheid en het bieden van een veilige werkomgeving. De veilige werkomgeving geldt natuurlijk voor Corona, maar ook de sociale veiligheid. Hoe waarborg je beide aspecten?
- Wat als de regeling dadelijk is ingevoerd. Denk nu alvast na over de mogelijke juridische en praktische consequenties. Vermoedelijk zullen er rechtzaken volgen om meer duidelijkheid te krijgen over de grenzen van de wetgeving. Twee voorbeelden als wel duidelijk is wie zich niet heeft laten vaccineren:
Gevolgen inroosteren: mag er anders geroosterd voor niet ingeënte collega’s of besloten worden hen elders te laten werken? Ja, om een veilige werkomgeving te kunnen bewerkstelligen kan de werkgever overwegen om ander passend werk.
Recht op loon bij ziekte Als een werknemer de arbeidsongeschiktheid opzettelijk veroorzaakt, hoeft de werkgever geen loon bij ziekte uit te betalen. Maar, het weigeren van een coronavaccinatie staat niet gelijk aan opzettelijk besmet worden. Als een werknemer zich weigert te laten vaccineren en hij/zij raakt arbeidsongeschikt door een coronabesmetting moet de werkgever dus gewoon loon bij ziekte uitbetalen.
Cirkel van Inbreng: dialoog over dilemma
Wist je dat juist de OR een goede positie heeft om bij te dragen aan draagvlak voor een belangrijk besluit? Je begrijpt als OR immers de afwegingen van de bestuurder, de cliënten/patiënten en ook de afwegingen van de collega’s.
Voordat je in gaat stemmen als ondernemingsraad is het belangrijk om alle geluiden in de organisatie luid en duidelijk te bespreken, met respect voor ieders standpunt. Maatschap voor Medezeggenschap begeleidt dit gesprek graag met de cirkel-van-inbreng. Het kan ook online georganiseerd worden. Alle invalshoeken krijgen een plek en via diverse stemrondes neem je als totale organisatie in een dagdeel een gedragen besluit. Geen Auw maar Wauw!
Interesse? Neem contact op voor de mogelijkheden
De OR krijgt het sowieso druk in 2021. Alle maatregelen in verband met Corona zijn veelomvattend en ingrijpend. Op tal van onderwerpen heeft de OR een formele bevoegdheid. Download het gratis e-book en ontvang maandelijks een interesante blog voor je OR.
