Psychologische veiligheid is een ingewikkelde term, omdat het een breed begrip is. Maar ook omdat het voor ongemak zorgt. Voor OR’s geeft het soms ongemak omdat niet duidelijk is wat je aan psychologische onveiligheid kan doen. Daarom lees je in deze blog meer over de term. Bovendien vind je concrete handvatten hoe de OR aandacht kan geven aan Psychologische veiligheid. Ik schrijf deze blog na een heel leerzaam webinar over dit onderwerp van Elmira Nijhuis. Zij promoveerde op dit onderwerp: https://psychologischeveiligheid.nl
Wat betekent psychologische veiligheid?
Psychologische veiligheid betekent dat je je in je team en in de organisatie vrij voelt om je identiteit te uiten. Daarbij kan gaan om gedachten, gevoelens en je opvattingen.
Opvallende en bruikbare conclusies uit het onderzoek
- Teamleden willen allen bijdragen aan veilige sfeer. Het is onderdeel van groepsontwikkeling.
- Sociale veiligheid ervaar je op diverse niveau’s, maar het zwaartepunt ligt op het teamniveau:
- organisatie
- team
- individueel
- Omdat het management vaak zoekend is waar zij hun loyaliteit voelen kan er onbedoeld onveiligheid ontstaan. Als collega’s ervaren dat de manager de loyaliteit legt buiten het team, dan kan dit onveiligheid oproepen.
- Ook uit dit onderzoek blijkt dat er een relatie is tussen sociale veiligheid en prestaties. Daarmee is er ook een economisch belang om het onderwerp serieus te nemen. Daar kan de OR ook zijn waarde toevoegen: Lees de blog Wettelijke taak ondernemingsraad zonder op stoel bestuurder te zitten
- Zoals bekend heeft psychische onveiligheeft grote impact op je als mens. Het is een geleidelijke schaal van bang zijn–>je somber voelen –> eenzaam zijn –> tot zelfs depressief worden.
Hoe kan de OR aan de slag met psychologische veiligheid?
De wettelijke taak: 3x instemmingsrecht
De OR kan sociale veiligheid altijd via het overlegrecht agenderen. Maar hoe hoger op de taart hoe meer invloed (zie afbeelding). 
Daarom is het handiger om psychologische veiligheid via de arbowetgeving te benaderen. Het is immers de wettelijke taak van de OR om aandacht te hebben voor de Psycho sociale arbeidsbelasting. Dit kan in de vorm van metingen (Risico Inventarisatie en Evaluatie met daarna het Plan van Aanpak. Mogelijk komt hier een regeling uit en daarmee heeft de OR in totaal 3x instemmingsrecht. Tot slot is er de stimulerende taak (WOR 28) om te bevorderen dat de regelingen werken en medewerkers zich psychisch veilig voelen.
De arbowet lijkt soms ingewikkeld, maar je OR kan er wel heel concrete resultaten mee behalen. MVMZ verzorgt trainingen voor de OR, de commissie en het arbo-netwerk van jouw organisatie. Bijvoorbeeld:Introductietraining Arbo-wet voor OR en VGWM-commissie
Stimuleer leidinggevenden het goede te doen
Voorbeeldgedrag is enorm belangrijk. Daarom kan de OR in adviezen of instemmingen aandacht vragen voor het juiste gedrag van het management. Leidinggevenden dienen bij voorkeur:
- Tijd en aandacht besteden aan elkaar leren kennen
- Informele momenten inplannen want die zijn van belang (let op mogelijke negatieve impact thuiswerken)
- Continu benoemen van het belang van diversiteit
- Zelf het initiatief nemen om contacten te leggen en uit te nodigen
- Beschermen daar waar veiligheid geschonden wordt: onveilig gedrag herkennen, benoemen. Als iemand slecht functioneert vergt dit ingrijpen.
Casus grensoverschrijdend gedrag
In deze blog Niets gezien, wel gehoord, niets gedaan staat de casus van een or die het adviesrecht over een opdrachtformulering gebruikte om het echte probleem te benoemen.
Onveilige werksfeer politie
Samen met Hans Dammingh schreef ik dit artikel (september 2024) naar aanleiding van de diverse publicaties in het NRC over de onveilige werksfeer.
Natuurlijk kan de OR ook de psychische veiligheid in het OR-team in de gaten houden
- Groepen neigen naar eenheid, dat geldt ook binnen de OR. Maar kritische geluiden (hoe moeilijk ook) verdienen juist aandacht. Lees meer in de blog: Let als team op de psychologische valkuilen tijdens besluitvorming
- Psychologische onveiligheid ontstaat in de communicatie tussen mensen. Het is dus niet een individueel probleem. Lees meer in de blog: De OR is er niet voor individuele kwesties! Waar of niet waar?
- Ik leerde van Elmira een mooie werkvorm, dus een OR-teamtraining inplannen kan natuurlijk ook: Contact
